Hervormde gemeente Blauwkapel-Groenekan
-http://www.blauwkapel-groenekan.nl
Zelfs vindt de mus een huis bij Uw altaren (ps. 84)
Nr. 7, september 2016, Jaargang 59
Meditatie
“Doch Jezus liet hem dat niet toe, maar zei tot hem: Ga heen naar uw huis tot de uwen, en boodschap hun, wat grote dingen u de Heere gedaan heeft, en hoe Hij Zich uwer ontfermd heeft.”(Markus 5:19)
“Ga naar huis! Vertel de grote werken van God!”
In de stad Mechelen, tussen Brussel en Antwerpen, staat een prachtige kathedraal.
Zowel van buiten als van binnen zeer indrukwekkend.De Romboutskathedraal.
Kom je binnen, dan valt onmiddellijk de rijk gebeeldhouwde kansel op, met voorstelling van schuld (de zondeval) en verzoening (het werk van de gekruisigde Christus op Golgotha).
Zonde en genade. Die preekstoel is al eeuwen oud. Zijn boodschap is nog altijd actueel!
In het kader van het Jaar van de Barmhartigheid staat er ook tijdelijk een houten poort.
Als een soort tweede in- en uitgang. Die poort van de barmhartigheid heeft iets te vertellen. Wat? Bij het uitgaan zie je het bovenaan geschreven staan: “Ga naar huis naar de uwen en vertel hun alles wat de Heere aan u gedaan heeft en hoe Hij u barmhartigheid heeft bewezen.”
Zo kregen we een bemoediging en opdracht, terugkerend van het vakantieadres in de Franse Ardennen naar huis. Thuis zochten we op waar het staat. Markus 5. De genezing van de bezetene te Gadara. Een aangrijpende geschiedenis.
Jezus ontmoet een bezetene! Naar de wil van de Vader is Hij overgevaren naar de andere zijde van het meer van Galilea. Onderweg heeft het zwaar gestormd. Hij heeft Zijn machtswoord gesproken. En in de stilte die volgde spraken de discipelen woorden van diepe verwondering. “Wie is toch Deze, dat ook de wind en de zee Hem gehoorzaam zijn?”
Ja, Wie is Hij toch? –Hij is Gods Poort van barmhartigheid.
Jezus ontmoet een bezetene. “Maar mij ontmoet Uw mededogen!”
De macht van satan wordt gebroken. De genezen bezetene wil nu niets liever dan bij Jezus blijven; -met Hem mee gaan. Maar Jezus staat hem dat niet toe. Hij heeft een grootse taak voor hem: Ga
heen naar uw huis, naar de uwen en vertel hun de grote dingen die de Heere aan u heeft gedaan!” De grote werken van God. De magnalia Deï.
En hij doet het. Onmiddellijk. Hij heeft veel te vertellen! Zijn hoorders zijn verwonderd!
De geschiedenis roept vragen op.
Bezetenheid. Zijn wij ook bezet? Bezet door satan? –Gods Woord spreekt van onze zondeval als een val in de armen van de Boze. Hoe heeft hij ons gebonden! Wie zal ons bevrijden?
Ik denk aan de kansel in Mechelen: Jezus alleen. In de weg van het vloekhout. Golgotha.
Vertellen. Hebben wij iets te vertellen? Aan de mensen om ons heen. Ons gezin. Kinderen en kleinkinderen. Hoor wat mij God deed ondervinden; wat Hij gedaan heeft aan mijn ziel!
Of weten wij met al ons kerkgaan, bijbellezen en bidden eigenlijk nog nergens van… Als het gaat over zonde en genade…; schuld en verlossing.
God ontdekt door Zijn Geest aan onze gebondenheid, onze zonde en schuld. God bevrijdt in het werk van zijn lieve Zoon, Christus Jezus. God openbaart Zijn onuitsprekelijke liefde door de Heilige Geest. Het werk van God wil en moet verkondigd worden! Ook voor u en jou ligt er een taak! Ga heen en vertel! Nee, je hoeft niet naar Mechelen, begin maar thuis! En… Vergeet ook de buurman niet. (GAvG)
Uit de gemeente
- Onze zieken
De eerste week van augustus was spannend voor fam. v.d.Wind uit Houten. Wat zou het scan-onderzoek uitwijzen?… De uitslag was gematigd positief. Er is dankbaarheid dat de tumoren niet zijn gegroeid. Maar ook -eerlijk is eerlijk- een beetje teleurstelling… Wat hadden we graag gehoord dat de kuur nog effectiever was geweest. Blijft staan: De HEERE is goed en recht. Wat zullen we dan doen? Leven in overgave aan de HEERE. Steeds opnieuw je uitleveren aan de levende God. “Heere, Gij weet het!” We wensen de fam. v.d.Wind van harte Gods nabijheid toe.
Mevr.Barneveld (d’Amandelboom, Bilthoven) maakte deze zomer een val en brak haar heup. Na een betrekkelijk kort verblijf in het ziekenhuis mocht zij verder “thuis” revalideren. Het herstel lijkt heel voorspoedig te verlopen. Dhr. Barneveld moet begin september een operatieve ingreep ondergaan aan de blaas. We
wensen hem en zijn vrouw van harte toe dat zij Gods ontferming mogen ervaren.
- Meeleven
Allen die tobben met de gezondheid en kwalen en ongemakken van de oude dag van harte sterkte van de eeuwige God toegewenst.
Ook ds.J.Vroegindeweij en zijn vrouw wensen we van harte Gods genadevolle omzien toe te midden van alle zorgen die er zijn.
We leven mee met onze diaken Aart Stam, zijn vrouw Annie en hun dochter en schoonzoon.
De dag dat de kleine Boaz werd geboren moest ook afscheid van hem worden genomen… Het was van tevoren weliswaar duidelijk geworden, dat het kindje niet zou kunnen leven… Maar als het dan werkelijk gebeurt, hebben we Gods hulp zo nodig om het allemaal te kunnen plaatsen. Het geloof mag er zijn dat Boaz bij de Heere is, -zo vertelde Aart. We denken aan de woorden van de Heiland: “Laat de kinderkens tot Mij komen en verhindert hen niet.” Van harte Gods troostvolle nabijheid toegewenst.
We denken ook aan de familie Steenbeek. De oude heer Cornelis Steenbeek (Veldlaan 37)
is onlangs op 94 jarige leeftijd overleden. De rouwdienst werd geleid door ds. D. Visser (De Wijngaard) in de Boskapel. Centraal stond Psalm 139. “Heere, Gij doorgrondt en kent mij!”
In de dienst werd het onderstaande lied gezongen:
O Heer’, verberg U niet voor mij,
Wanneer ik mij verberg voor U.
Gij weet het, ik ben bang voor U,
Ontwijk U en verlang naar U.
O, ga niet aan mijn hart voorbij.
En wees niet toornig over mij,
Wanneer ik U geen liefde bied.
Ik noem U, maar ik ken U niet,
Ik buig mij, maar ik ben het niet
En mijn gebed is tegen mij.
Spreek Zelf in mij het rechte woord.
Zo vaak ik woorden voor U vond,
Heb ik mij in mijn woord vermomd.
Nu wacht ik tot Gij Zelve komt
En spreekt, zodat Uw knecht het hoort.
Heer’, roep mij als Uw dwalend schaap,
Dat U niet zoekt en U niet vindt.
Geef mij, als één die Gij bemint,
Geef, dat ik als Uw eigen kind
Uw stem mag horen in mijn slaap. (Muus Jacobse; Gez.395)
- Jarigen
1 september: Mw. J.A. van Zoeren-Kazius, (85 jaar)
21 september: Dhr. J. Kazius, (89 jaar)
3 oktober: Dhr. J. v.d. Wind, (78 jaar)
Kerkenraad
- Preekbeurten
Tijdens de vakantiemaanden mochten de preekbeurten doorgaan. Nog steeds zijn er gastvoorgangers te vinden die graag willen komen. Ook onze organisten, Gerrie en Louis, blijven trouw en met liefde hun werk doen. En Douwe, onze koster a.i. (zoals hij zelf steeds aangeeft) was de hele zomer door present!
De preekbeurten mogen worden ingevuld tot en met oudejaarsdag. Van harte hopen we op uw blijvende betrokkenheid. Tot op heden worden de diensten trouw door u bezocht. Een enkele keer voegt een persoon of gezin van elders zich bij ons.
We zijn dankbaar voor de ambtelijke ondersteuning vanuit De Ark en De Vuursche!
Van de kerkvoogdij
- Collecten in juli 2016
| Collecten Diaconie: | ||||||
| Algemeen | 93,60 | |||||
| Hulp Oost-Europa | 44,50 | |||||
| Totaal | 138,10 | |||||
| Collecten Kerkvoogdij | ||||||
| Algemeen | 286,40 | |||||
| Predikantsplaats | 43,10 | |||||
| Totaal | 329,50 | |||||
|
||||||
| Balans | ||||||
| Activa | 31-12-2015 | 31-12-2014 | ||||
| Onroerende zaken | 1.226,00 | 401.634,00 | ||||
| Installaties en inventarissen | 458,00 | 3.313,00 | ||||
| Vaste activa | 1.683,00 | 404.947,00 | ||||
| * | ||||||
| Vorderingen | 4.708,00 | 7.438,00 | ||||
| Geldmiddelen | 426.866,00 | 33.069,00 | ||||
| Vlottende activa | 431.574,00 | 40.507,00 | ||||
| * | ||||||
| Balanstotaal | 433.257,00 | 445.454,00 | ||||
| * | ||||||
| Passiva | ||||||
| Eigen vermogen | 427.581,00 | 435.103,00 | ||||
| Schulden, langlopend | – | 4.500,00 | ||||
| Schulden, kortlopend | 5.676,00 | 5.851,00 | ||||
| Balanstotaal | 433.257,00 | 445.454,00 | ||||
| * | ||||||
| Staat van baten en lasten | ||||||
| Baten | 2015 | 2014 | ||||
| Verhuur onroerende zaken | 3.000,00 | 7.525,00 | ||||
| Rentebaten | 410,00 | 326,00 | ||||
| Bijdragen levend geld | 14.010,00 | 18.606,00 | ||||
| Totaal | 17.420,00 | 26.457,00 | ||||
| * | ||||||
| Lasten | ||||||
| Lastenonroerende zaken | 15.000,00 | 14.890,00 | ||||
| Pastoraatkosten | 31.431,00 | 29.680,00 | ||||
| Advieskosten Landelijke Kerk | 9.120,00 | – | ||||
| Overige lasten | 5.513,00 | 5.181,00 | ||||
| Totaal | 61.064,00 | 49.751,00 | ||||
| *
Tekort (saldo baten – lasten) |
43.644,00 |
23.294,00 |
||||
Het kerkgebouw is ongewijzigd op € 1,- gewaardeerd.
De in 2014 onder “onroerende zaken”opgenomen pastorie en verenigingsgebouw zijn in 2015 verkocht. De notariële overdracht hiervan was op 15 oktober 2015.
Deze transactie leidde tot een boekwinst van € 36.000,-.
Door de verkoop is de liquiditeitspositie uitstekend.
De vorderingen en de schulden zijn in 2016 geheel afgewikkeld.
Het eigen vermogen ad € 427.581 bestaat voor € 426.866 uit geldmiddelen.
Van de “verhuur onroerende goederen” komt € 2.800 uit huuropbrengst pastorie.
Door een geringere bezetting en verkoop zijn de huuropbrengsten lager.
Mede als gevolg van minder kerkdiensten zijn de “bijdragen levend geld” met € 4.596,- gedaald ten opzichte van vorig jaar.
De toename van de “pastoraatkosten” is voornamelijk het gevolg van een verhoging van de preekbeurtvergoeding van € 80,- naar € 120,- per beurt.
De vermindering van het vermogen met € 7.522,- is ontstaan door € 43.644,- tekort uit exploitatie en € 36.123,- boekwinst uit verkoop vastgoed.
De toename van het tekort met € 20.350,- komt enerzijds door € 9.037,- minder baten en anderzijds € 11.313,- meer kosten.
- JAARREKENING BEGRAAFPLAATS
| Balans | ||||||
| Activa | 31-12-2015 | 31-12-2014 | ||||
| Onroerende zaken | 1,00 | 1,00 | ||||
| Vaste activa | 1,00 | 1,00 | ||||
| * | ||||||
| Langlopende vordering | – | 4.500,00 | ||||
| Financiële vaste activa | – | 4.500,00 | ||||
| * | ||||||
| Vorderingen | 2.781,00 | 2.900,00 | ||||
| Geldmiddelen | 410.288,00 | 383.407,00 | ||||
| Vlottende activa | 386.307,00 | 386.307,00 | ||||
| * | ||||||
| Balanstotaal | 413.070,00 | 390.807,00 | ||||
| * | ||||||
| Passiva | ||||||
| Eigen vermogen | 321.054,00 | 301.457,00 | ||||
| Voorziening onderhoud | 89.739,00 | 87.527,00 | ||||
| Schulden | 2.277,00 | 1.823,00 | ||||
| Balanstotaal | 413.070,00 | 390.807,00 | ||||
| * | ||||||
| Staat van baten en lasten | ||||||
| Baten | 2015 | 2014 | ||||
| Opbrengst begraafplaats | 29.067,00 | 8.279,00 | ||||
| Rentebaten | 1.834,00 | 2.899,00 | ||||
| Totaal | 30.901,00 | 11.178,00 | ||||
| * | ||||||
| Lasten | ||||||
| Lasten begraafplaats | 9.092,00 | 9.541,00 | ||||
| Toevoeging aan voorziening onderhoud | 6.588,00 | 1.609,00 | ||||
| Onttrekking aan voorziening onderhoud | -4.376,00 | -4.522,00 | ||||
| Totaal | 11.304,00 | 6.628,00 | ||||
| * | ||||||
| Overschot (saldo baten – lasten) | 19.597,00 | 4.550,00 |
De grond van de begraafplaats is juridisch eigendom van de Hervormde Gemeente.
De “onroerende zaken” betreft de opstal op de begraafplaats.
De meer-opbrengst ad € 20.788,- ten opzichte van 2014 is het gevolg van meer verkochte graven en meer bijzettingen.
De toevoeging aan de voorziening onderhoud is overeenkomstig de ontvangen opbrengst onderhoud. Vanaf het boekjaar 2008 wordt 5% van het saldo van de voorziening per
1 januari van het boekjaar onttrokken, met dien verstande dat deze onttrekking niet meer zal bedragen dan het gepleegde onderhoud in het boekjaar.
Tegenover het vermogen met de onderhoudsvoorziening ad totaal €410.793,- staat € 410.288,- aan geldmiddelen.
Niet uit de balans blijkt de enige jaren geleden aangegane verplichting tot de aankoop van de heer P.M. Bos te Groenekan van een perceel grond ter grootte van 26 are 40 ca voor uitbreiding van de begraafplaats.
De kerkenraad heeft de jaarrekening 2015 vastgesteld in zijn vergadering van 17 mei 2016 en heeft de heer J. van der Wind en de heer J. Heldoorn verzocht deze jaarrekening aan een onderzoek te onderworpen in samenhang met de onderliggende administratieve bescheiden en overige gegevens. Dit onderzoek heeft op 19 augustus 2016 plaatsgevonden.Beide heren hebben verklaard geen onrechtmatigheden te hebben geconstateerden dat het onderzoek geen aanleiding heeft gegeven tot het maken van opmerkingen.Zij hebben dan ook voorgesteld het college van kerkrentmeesters te dechargeren. De jaarrekening 2015 met onderliggende bescheiden ligt voor een ieder die dat wenst in de week van 5 september 2016 t/m 10 september 2016 ter inzage in de consistorie-kamer van de kerk na telefonische afspraak met de penningmeester van het college van kerkrentmeesters,de heer J.J. Burghout, onder telefoonnummer 030-2202933 of 06-28202218.
Indien er geen opmerkingen komen dan is de jaarrekening 2015 definitief vastgesteld.
Namens uw college van kerkrentmeesters
J.J. Burghout,voorzitter/penningmeester
B. van der Wilt, secretaris
Bijbelkring
Zeker zolang er nog geen sprake is van heel concrete samenwerking en samenvoeging met De Ark,willen we proberen de Bijbelkring in Groenekan voort te zetten. We denken aan de goede ontmoetingen van weleer en willen (ook) u graag welkom heten!
We gaan kijken naar de betekenis van getallen (getallensymboliek) in de Bijbel. Getallen hebben in de Bijbel vaak een bijzondere, diepere betekenis.
We stellen voor de eerste helft van het seizoen de volgende data vast.
DV Woensdag 14 september Het getal 1.
Woensdag 5 oktober Het getal 3.
Woensdag 26 oktober Het getal 7.
Woensdag 16 november Het getal 12.
Woensdag 14 december Het getal 40.
20.00 uur in de consistoriekamer van onze kerk.
Catechese
Enkele seizoenen reeds wordt er een catecheseavond gehouden in de Ontmoetingskerk in Maartensdijk. Ook in het laatste seizoen hebben we ervaren hoe goed het is om samen te komen met jonge mensen. Om samen de Bijbel te lezen en in gesprek te zijn.
De catechese was bedoeld voor onze jongeren uit de gemeente Lage Vuursche en Groenekan, maar trok ook enkelen van elders aan.
Nu we als gemeente in gesprek zijn over samenvoeging met De Ark raden wij onze Groenekanse jongeren(…meest Maartensdijkers) aan zich aan te sluiten bij een catechesegroep van De Ark, in het bijzonder als belijdeniscatechese wordt overwogen.
Toch wil ik zelf proberen mijn medewerking te blijven verlenen aan ds.Kruijmer om de catechesegroep in Maartensdijk in stand te houden. Uiteraard is er de mogelijkheid voor onze Groenekanse jongeren om zich toch (weer) bij deze groep aan te sluiten.
We hopen de catechisatie in Maartensdijk weer te beginnen D.V. de eerste donderdag van oktober. Dus 6 oktober, 19.00 uur, in de Ontmoetingskerk te Maartensdijk.
(GAvG)
Kinderclub
Kinderclub is er de laatste woensdag van september in de consistorie van de Groenekanse kerk. Om kwart over twee beginnen we. D.V. 29 september!
In de zomervakantie ontvingen we € 50 voor de kinderclub. Dat bedrag hopen we te besteden aan nieuwe viltstiften en materiaal voor de werkjes.
Heel hartelijk dank!
Weeksluiting Dijckstate
Op 23 september hoopt ds. Van der Zwan uit Westbroek de weeksluiting te verzorgen.
De hervormde gemeente Blauwkapel- Groenekan, deel 4
Inrichting van de kerk van Blauwkapel vanaf 1641 tot en met de grote verbouwing in 1850.
In 1641 is de hervormde gemeente Blauwkapel- Groenekan ontstaan. Om dat het koor in de protestantse ere dienst geen liturgische functie had werd het koor waarschijnlijk met een houten wand afgescheiden van de rest van de kerk. Het koor werd daarna waarschijnlijk gebruikt als consistorie kamer zoals in de kerk van de hersteld hervormde gemeente van Maartensdijk nog steeds het geval is. In de archieven kom je in het jaar 1824 het gebruik van het koor als vergaderruimte voor de kerkvoogdij tegen. I.v.m. dit gewijzigde gebruik komt er een deurtje in de noordmuur van het koor.
Wat kunnen we uit de archiefstukken herleiden over de inrichting van de kerk tot de grote verbouwing in 1850?
De kerkvloer
Vanaf 1641 zijn er door de hervormde gemeente in en om de kerk van Blauwkapel mensen begraven. De vloer zal hebben bestaan uit hardstenen grafzerken.Vanaf 1641 lezen we dat de koster verantwoordelijk was voor het begraven, en dat de vloer regelmatig hersteld moest worden. In 1816 kost het begraven in de kerk fl 3, – . Vanaf 14 november 1827 gaat men ‘voortaan niet meer in de kerk aan de Blauwkapel begraven’.
Religieuze teksten in de kerk
In mei 1850 kwam bij het afbikken van de muren de tekst van het ‘Onze Vader’en het jaartal 1651 in zwarte verf te voorschijn. Die tekst die in slechte staat verkeerde, is toen overgestuct. Bij de restauratie van 1957 kwam die tekst op de oostelijke muur van de noordelijke transeptarm opnieuw te voorschijn.
De preekstoel
Die zal er zeker geweest zijn, want in 1651 wordt de koster belast met de bestelling van een ‘sant-looper.’ Deze werd toentertijd door de predikant gebruikt om de maximale tijd voor een preek bij te houden. In veel kerken was het gebruikelijk dat er een boete betaald moest worden als er te lang gepreekt werd. In 1817 lezen we over de blaker, om de dominee bij te lichten, op de preekstoel. De meest waarschijnlijke plaats voor de preekstoel was in het midden van de wand tussen het koor en het schip van de kerk.
Bijbels en lezenaars in de kerk.
Ook die waren er voor 1850 In 1810 krijgt A. de Heer, boekverkoper, opdracht voor het in orde brengen van de bijbels in de kerk. Aan de preekstoel zal een lezenaar bevestigd zijn geweest en er was er was vanaf 1641 een voorzanger en voorlezer met een aparte lezenaar.
Het doopvont
Vanaf 1641 wordt er in de kerk van Blauwkapel gedoopt. Dus zal er zeker een doopvont of doopschaal aanwezig zijn geweest. Mogelijk een vergelijkbare koperen schaal als van de Hervormde Kerk van Westbroek. Deze schaal is bevestigd op de trap naar de preekstoel.
Banken en stoelen
De inrichting was bij de protestantse eredienst altijd gericht op de preekstoel waar vandaan het woord van God gesproken werd. Daarnaast was het tot in de jaren vijftig van de 20e eeuw gebruikelijk dat de vrouwen en mannen gescheiden zaten. In de kerk van Blauwkapel zaten de vrouwen op de stoelen in het midden van de kerk en zaten de mannen er in banken om heen. Dit is een inrichting uit de tijd van de hagepreken, voor 1580. De protestanten werden toen vervolgd door de rooms-katholieken en hielden in de open lucht in het geheim hun diensten. De vrouwen zaten dan het in het midden en de mannen stonden er als bescherming om heen. In 1807 lezen we, ‘Van de stoelen der vrouwen wegens vier maanden van R. van Maerlant als koster ontvangen.’ Van Maerlant, de koster inde de penningen, voor de stoelen en droeg dit af aan de kerkmeesters. In 1810 ontvangt hij stoelengeld voor 40 stoelen. Voor het ‘onderzetten’ van de stoelen ontvangt hij
fl 4,- per jaar.
In de kerk staan in ieder geval 12 genummerde en verhuurde banken. o.a. voor de kerkenraad, de predikant zijn gezin, de schout en schepenen van Oostveen, de oude benaming voor Maartensdijk,
en een aantal eigenaren van buitenplaatsen in de buurt van Blauwkapel waaronder Bosch en Hoven en Voordaan. Deze banken stonden in de transepten en langs de zuidelijke en noordelijke muren
van het schip van de kerk. In een apart artikel kom ik op deze banken en hun eigenaren terug. De bank ‘regts’ van de preekstoel is voor de kerkvoogden.
Avondmaalstafel
Verder was er in de kerk een avondmaalstafel aanwezig.
Licht in de kerk
In 1822 lezen we over het door de koster schoonmaken van de kronen en de blakeren. Die waren meestal van koper, dat regelmatig gepoetst moest worden. Voor de ramen worden in 1817 koorden besteld, waarschijnlijk om ze te kunnen openen.
De verwarming in de kerk
In 1808 is het een van de taken van de koster om het vuur in de kerk te brengen. Dit is het vuur om de kooltjes in de stoven aan te steken. In 1822 lezen we dat Van Asselt, de schoenmaker, het vuur in de kerk brengt.
De restauratie van 1850 en de periode 1850-1953
In 1848 is de kerk in slechte staat en maakt Pieter Copijn, timmerman uit Groenekan, een bestek en een begroting. De kosten van de restauratie worden begroot op fl. 2579,- Cornelis van Es uit Maartensdijk en timmerman Piket uit Utrecht voeren het werk uit.
Daarnaast kan het kerkgebouw waarschijnlijk niet meer alle kerkgangers bevatten en wordt de kerk opnieuw ingericht. Op de tekening van de schilder A. Grolman uit rond 1900 en op de interieur foto’s van de zwaar beschadigde kerk uit 1956 is deze inrichting nog goed herkenbaar. Een koorwand, met op de begane grond twee deuren, 1 naar het koor en 1 naar de orgel galerij. Daartussen de preekstoel met klankbord met daarboven het orgel. Verder werden de transepten voorzien van neogotische galerijen. De houten trekbalken met sleutelstukken, mogelijk deels verrot, worden vervangen door ijzeren trekstangen. De ramen met hun gemetselde traceringen en glas-en lood worden dan waarschijnlijk vervangen door houten ramen met een voor die tijd moderne roeden verdeling met grotere ruiten. Een verbouwing van een in nog in gebruik zijnd gebouw is lastig. Er is van te voren goed over nagedacht, 14, 21 en 28 juli 1850 worden er geen diensten gehouden. Het oppertoezicht op de restauratie wordt door een militair uitgeoefend.
Preekstoel
Er zijn twee lezenaars ,1 voor de predikant en 1 voor de voorlezer. In 1852 wordt het klankbord vergroot.
Predikantenborden
In 1850 wordt het predikantenbord, gemaakt door de heer Zwellenaar, geschonken door dominee Picard. Achter op dit bord staat het jaartal 1875, waarschijnlijk een jaartal van bijwerking van het bord met een nieuwe predikantenaam. Daarnaast wordt een bord met de tekst van Psalm 26 vs 8 ‘ Ik heb lief de woning van uw huis.’ door de predikant geschonken. Dit is de de tekst van de preek na de heringebruikneming van de kerk. Op 3 augustus 1850 worden de borden ’s avonds opgehangen.
wordt vervolgd, Douwe, koster a.i.